Doğa

Zeytinyağı


Nature

Zeytin günümüzde yüksekliği yaklaşık olarak on metreye kadar çıkabilen ve genelde hemen hemen her mevsim yeşil kalma özelliğine sahip olan ve ömrü uzun olan ağaçlardır. Zeytin ağaçları sıcak bir iklime sahip olan bölgelerde yetişmektedir. Bu nedenle soğuk iklime sahip olan bölgelerde zeytin ağaçları yetişemez. Ayrıca toprak çeşitliliği zeytin ağacı için önemli değildir. Verimi çok ya da az olan sıradan bir toprakta yetişebilir. Önemli olan iklim koşullarıdır.

Zeytin genellikle olgun ve lezzetli olabilmesi için en az on beş yıl beklenilmelidir. Bu olgun ve lezzetli olma süreci sonunda yıllar geçtikçe zeytin apacı olgunlaşarak kaliteli zeytinler verimli elde edilir. Bununla birlikte bir yıl bol zeytin veren zeytin ağaçları diğer yıl dinlenme durumuna geçerler. Zeytin ağaçlarının uzun ömürlü olanları günümüzde yaklaşık yüz elli yaşına gelirler.

Ülkemizde genellikle Ege bölgesi ağırlıklı olarak zeytin ağacı dikilen ve yetişmekte olan bölgedir. Zeytin ağacı Ege Bölgesinde en fazla Aydın şehri ve civarında yetiştirilebilir. Ege bölgesinde yetişen zeytinler genel olarak kalitelidir ve ayrıca bu zeytinler zeytinyağı üretiminde de kullanılabilmektedir. Zeytin çeşitlerinden Gemlik zeytin için ayrıca Güney Marmara Bölgesi, Gaziantep ili ve Kahramanmaraş ili çok elverişlidir. Çünkü bu sayılan bölgeler sıcak iklim yaşanan yerlerdir.

Zeytin üretim alanı ülkemizde zeytin ağaç sayısı ile zeytin üretim miktarı sayesinde her geçen yıl daha fazla artan il Manisa‘dır. Yani ülkemizde en fazla zeytin ağacı, Aydın ilinden sonra İzmir ve Manisa illerinde bulunmaktadır. Aydın ilinden sonra en fazla zeytin Manisa ilinde üretilir iken en fazla zeytin yetiştirme alanına sahip olan Aydın, İzmir ve Muğla illerinden sonra dördüncü kademede yer almaktadır. Sonuç olarak ülkemiz zeytin yetiştiriciliği, zeytin verimliliği ve zeytin kalitesi bakımından oldukça zengindir.

Tüm dünyada Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler iklimleri gereği zeytin üretimine en elverişli topraklara sahiptir. Yaklaşık 13 milyon ton olan Dünya zeytin üretiminin %86’sı 6 tipik Akdeniz ülkesinde yoğunlaşması dikkat çeken önemli bir ayrıntıdır. Sırasıyla üretimin %26’sı İspanya, %23’ü İtalya, %15’ i Yunanistan, %9’u Türkiye, %8’i Tunus ve %5’i Fas tarafından sağlanmaktadır. 9.8 milyon hektarlık alanla dünya zeytin üretim alanının %95’i Akdeniz'in çevresindeki ülkelerde toplanmıştır. Geriye kalan kısmı Akdeniz İklimi'ne sahip Latin Amerika ülkeleri, Avustralya ve Çin'de ve diğer ülkelerde yapılmaktadır.

Türkiye zeytin üretimi yıllar itibarıyla artış göstermiştir. Bunun en önemli nedenlerinden birisi, yıllara göre zeytin üretim alanlarındaki artıştır. Son yıllarda yeni zeytin bahçesi tesisi ve sertifikalı zeytin fidanı destekleriyle zeytin üretim alanları artış göstermiştir.

Türkiye’den zeytin ithalatı yapan ülkelerde ABD 52 milyon dolar ile 1. Sırada yer alırken, söz konusu ülkenin dünyadan ithalatı 1,84 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde, söz konusu ihracat değerimiz oldukça azdır. İkinci en büyük ihracat pazarımız olan Almanya’ya 2020 yılında 41 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup, bu ülkenindünyadan ithalatı 537 milyon dolardır.Trademap verilerine göre, üretimde zeytinde Mısır ve İspanya’nın ardından 3. Sırada yer alan Türkiye, zeytinyağında ise İspanya, İtalya,Yunanistan ve Tunus’unardından 5. Sıradayer almaktadır. Ülkemiz zeytin ihracatında ise, İspanya, İtalya ve Fas’ın ardından 4 sırada ve Zeytin ve zeytinyağı grubunun toplamihracatında ise, İspanya, İtalya, Yunanistan, Tunus ve Portekiz’in ardından 6. Sırada yer almaktadır. Türkiye ihracatta üst sıralarda yer alsa da küresel ticaretten yeterince pay alamadığı ve ihracatçılarımızın küresel talepte üst sıralarda yer alan ülkelerin pazarlarında daha kat edeceği çok mesafe olduğu açıkça görülmektedir.